Waarom het Anna Ziekenhuis aan welzijn voor ouderen werkt

Opmerkelijk: Peter van Heesch is programmamanager in een ziekenhuis en leidt een regionaal welzijnsproject binnen het meer omvattende regionale programma Precies! Dit programma werkt in Zuid-Oost Brabant aan de ideale ouderenreis, aan de hand van acht speerpunten. Waarom begeeft een ziekenhuis zich op het terrein van welzijn, zo ver buiten de eigen muren van ziekenhuiszorg? Peter van Heesch van het Anna Ziekenhuis vertelt waarom. En hoe 30 regionale organisaties samen voor hun kwetsbare oudere inwoners zorgen. En zich organiseren in een netwerk, rond acht speerpunten met 8 concrete projecten. Een prachtig staaltje van verbondenheid: bestuurlijk én operationeel.

Waarom doen jullie dit als ziekenhuis?

“We beseffen als ziekenhuis dat de zorg die wij leveren maar een klein deel van de problematiek van een oudere beslaat. We zien dat mensen pas in een laat stadium aan de bel trekken voor informatie en voor hulp. Vaak is dat te laat en zijn er in dat stadium alleen nog dure oplossingen mogelijk. We willen voorkomen dat ouderen op de SEH terecht komen en met spoed moeten worden opgenomen, terwijl eerdere matregelen opname hadden kunnen voorkomen.
We vinden het ook belangrijk om in een vroeg stadium in contact te komen met onze inwoners, dus voordat ze kwetsbaar zijn en voordat ze gebruik maken van de voorzieningen van het ziekenhuis en de VVT instellingen. We werken aan een duurzame en langdurige relatie met onze inwoners. Daar worden we door de inwoners ook om gewaardeerd. Het maakt ook dat zorgprofessionals zich verbonden voelen en hier graag werken.
Daarom hebben wij als ziekenhuis van de 8 projecten het welzijnsproject ‘Het loket’ onder onze hoede genomen: de plek waar ouderen in een vroeg stadium informatie en hulp kunnen krijgen. Laagdrempelig. En met samenhang tussen welzijn, wonen en zorg.”

Hoe zien de loketten Zorg en Welzijn eruit?

“Ouderen in onze regio bleken een grote behoefte te hebben aan een plek waar ze makkelijk naar binnen kunnen lopen met hun vragen over wonen, welzijn en zorg. Een plek waar mensen informatie krijgen die ze nodig hebben om zelfstandig en zo lang mogelijk thuis te blijven wonen. En waar ze het liefst ook ondersteuning krijgen, bijvoorbeeld bij het aanvragen van voorzieningen. Zo’n plek was er niet. Mensen werden van het kastje naar de muur gestuurd, van de ene instantie naar de andere.
Voor onze inwoners bestaat er geen echte scheiding tussen wonen, welzijn of zorg. Om langer thuis te kunnen wonen, is de woning cruciaal. Voor ouderen is dan de vraag: past de woning nog? Welke aanpassingen zijn er mogelijk? Op welk moment is overgang naar een andere woonsituatie nodig? Kan ik in dezelfde woning blijven wonen, maar met hulpmiddelen, aanpassingen of inzet van thuiszorg of digitale zorg? Dit zijn de vragen van onze inwoners, die bovendien lang niet allemaal online vaardig zijn.”

Gaat het om één loket voor de hele regio of heeft elke gemeente een eigen loket?

“Elke gemeente heeft een Loket waar mensen met vragen over zorg, welzijn en wonen terecht kunnen. En waar mensen ook écht verder geholpen worden.
De concrete invulling is natuurlijk altijd maatwerk en moet je met lokale partners uitvoeren. In Geldrop hebben we met de gemeente afgesproken dat het Anna Ziekenhuis kartrekker is. In Veldhoven is de welzijnsorganisatie kartrekker. En in de gemeente Eindhoven is dat een VVT instelling samen met een woningcoöperatie.”

Hoe organiseren jullie het Loket in Geldrop?

“Wij hebben een transmuraal team waarin transferverpleegkundigen uit het ziekenhuis en cliëntadviseurs uit Anna Ouderenzorg zijn ‘gefuseerd’, zij hebben sinds een aantal jaar dezelfde functie, dat is best uniek. Dit transmurale team had een Loket in Geldrop, maar dat liep niet goed genoeg. We werken nu aan een geschikte fysieke plek ín het ziekenhuis. Zo blijven we leren en het model ontwikkelen.”

Jij werkt aan de ontwikkeling van al de lokale Loketten. Wat leer je ervan?

“We zien dat herkenbare elementen in alle lokale Loketten terugkomen, er ontstaat een vast stramien. Met zes gemeenten werken we nu aan een stramien van ‘het ideale Loket’. We zijn dit aan het finetunen en straks is dit als hulpmiddel beschikbaar voor andere regio’s in Nederland.
Het is goed om je te realiseren dat het Loket één van de acht speerpunten is van de regionale aanpak voor ouderen. Die acht speerpunten houden met elkaar verband en versterken elkaar. Overal is het netwerk de basis. Dit soort maatschappelijke vraagstukken kun je alleen in netwerkstructuren oplossen.”

Is zo’n loket niet bij uitstek iets voor de gemeente?

“Vragen over langer thuis blijven wonen hangen altijd samen met zorg. Wonen, welzijn en zorg kun je niet los van elkaar zien. Daarom streven we ernaar dat een Loket bemenst wordt door zorgconsulenten die het regionale netwerk goed kennen. Zij pakken de vragen meteen op. Dus als iemand een vraag heeft voor de woningbouwvereniging, of over thuiszorg, dan zorgen de zorgconsulenten van een loket dat die vragen concreet worden beantwoord. De zorgconsulenten werken zelf bij een van de organisaties: bijvoorbeeld de transferverpleegkundigen uit het Anna Ziekenhuis, iemand van het WMO loket van de gemeente, van de thuiszorg of van de woningbouwvereniging.”

Jullie kiezen voor een Loket nadrukkelijk voor een fysieke oplossing, daar waar iedereen bezig is met digitale zorg. Is daar een reden voor?

“Ouderen hebben een netwerk om zich heen. Dat is een fysiek netwerk, waar wij als zorg- en welzijnsorganisatie deel van vormen. Ons doel is dat netwerk voor de oudere toegankelijk te maken en te ontsluiten.
Naast het ‘fysieke loket’ werken we ook hard aan een digitaal platform, in een van de andere 8 speerpunten.
Wij merken overigens dat het ‘nog niet kunnen delen van dossiers’ over de domeinen heen bij ons eigenlijk geen struikelblok is. De sleutel zit ‘m in het samenwerken en elkaar kunnen vinden: het netwerk dichter bij elkaar brengen. Daarvoor is het niet nodig dat je alles in één systeem hebt staan.”

Kun je meer vertellen over het programma Precies!? Hoe zijn jullie tot de 8 speerpunten gekomen?

“Het begon met de griepepidemie in 2018. De huisartsen zaten met de handen in het haar. Zij trokken aan de bel: we moeten dit probleem met z’n allen tackelen, samen met gemeenten, welzijn en de ouderen zelf. De huisartsen, een voortvarende wethouder en ziekenhuisdirecteur organiseerden een bijeenkomst met 25 regionale organisaties. Met de vraag: hoe kunnen we onze kwetsbare ouderen beter ondersteunen en voorkomen dat ze zorg nodig hebben?
In de eerste bijeenkomst hebben we met 30 lokale organisaties de ‘ideale ouderenreis’ opgesteld (klik op de illustratie) en daarin 8 speerpunten benoemd. Daar hebben we 8 projecten voor ontworpen, die met elkaar samenhangen. ”

Hoe zorg je voor samenhang tussen de acht speerpunten?

“Er is een stevige bestuursstructuur geformaliseerd, met uitvoeringsafspraken en een directeur die het geheel coördineert. Voor elk van de 8 projecten is een projectleider benoemd als trekker. Elke organisatie stelt die projectleider voor een dag per week ter beschikking, ‘om niet’. We stellen concrete doelen en maken concrete afspraken.”
Hier is te lezen hoe het er nu voorstaat met de 8 projecten.

Hoe financieren jullie deze aanpak?

“De aansturing van het totale programma met de acht speerpunten wordt gefinancierd met een VEZN projectsubsidie. De deelnemende organisaties stellen menskracht ter beschikking. Het Anna Ziekenhuis biedt dus één dag van mij aan.
De financiering voor de lange termijn van bijvoorbeeld een Loket is afhankelijk van de lokale situatie. We zien dat de gemeente zich daar verantwoordelijk voor voelt. Voor wat betreft de bemensing dragen alle organisaties bij. Vanuit het Anna Ziekenhuis is dat het transferteam, vanuit de VVT zijn het de cliëntenadviseurs. Zij vormen één team en beschikken over veel expertise.”

Wat zijn succes elementen in jullie aanpak?

• We voelen ons als Anna Zorggroep verantwoordelijk voor de gemeenschap. We zijn er onderdeel van, we hebben er een rol in te vervullen en iedereen voelt dat zo. Het is een belangrijk onderdeel van ons bestaansrecht.
• Het loont om in de samenwerking te investeren, ook al kun je dat nog niet meteen in een businessmodel vatten.
• Het helpt dat we een zorggroep zijn van ziekenhuiszorg en ouderenzorg en de ouderen dus letterlijk ‘in huis’ hebben wonen.
• Onze regio (de regio Eindhoven) is niet te groot, mensen kennen elkaar.
• Er zijn visionaire en gedreven personen die zich er persoonlijk aan hebben verbonden: bestuurders, wethouders, medewerkers.
• Samenwerken geeft meer energie dan concurrentie.
• Als regionaal ziekenhuis hebben we geen opleidingspoot, waardoor patiënten direct contact hebben met de medisch specialist, dat maakt het persoonlijk en vertrouwd.
• De medisch specialisten hebben veel begrip voor de huisartsen. Ze beseffen dat ze de huisartsen moeten en kunnen ondersteunen in de vloed aan patiënten.
• Het samenbrengen van zorg en welzijn met ‘wonen’. Wonen is er bij ons later bijgekomen omdat het zo’n onmisbare schakel bleek in het langer thuis kunnen blijven wonen. Woningcorporaties zijn hierin cruciaal.

Wat zou je andere ziekenhuizen adviseren, op basis van jouw ervaringen?

“Als het ‘white label’ (business canvas model) voor een Loket straks gereed is mag iedereen het gebruiken en toepassen.
In bredere zin kan het model met de speerpunten voor ouderen zoals we voor Precies! gebruiken interessant zijn voor collega ziekenhuizen.”

Kun je een toelichting geven op deze 8 speerpunten?

• Links boven bij 8 is bij uitstek het domein waar ziekenhuizen zich mee bezig houden: patiënten die al kwetsbaar zijn, die in een zorgprogramma zitten, af en toe in een ziekenhuis worden opgenomen of op de SEH belanden.
• Bij stap 7 en 6 wordt het al wat lastiger, want hier gaat het over de verantwoordelijkheid voor een patiënt na ontslag of in een fase dat hij alleen maar poliklinisch gevolgd wordt. Dit is altijd in samenhang met andere partijen. Daar is nog veel winst te halen.
• Bij stap 5 gaat het bijvoorbeeld over thuismonitoring en digitale zorg. Voor ziekenhuizen is het hier de vraag of je je alleen om tweede lijns patiënten bekommert of ook patiënten in een vroeger stadium.
• Zo ga je langzaam aan, naast het vanzelfsprekende medisch specialistische domein, ook bijdragen aan preventie en gezondheid. Als SAZ ziekenhuizen willen we deze beweging maken, richting preventie en gezondheid. Van ziekenhuis naar gezondheidsorganisatie, in samenwerking met anderen.

Lees hier meer over Precies!
Tussenrapportage Precies! (2021) Klik op de afbeelding om de rapporatge goed te kunnen lezen.