Het Streekziekenhuis Koningin Beatrix betrekt patiënten om de zorg te verbeteren

‘De zorg voor patiënten continu verbeteren’ – daar zijn we allemaal mee bezig, bij voorkeur samen met de patiënt. Maar dat laatste blijkt niet altijd even makkelijk. Want hoe betrek je de patiënt nu écht bij het verbeteren van de zorg? Hoe pak je dat aan? Het Streekziekenhuis Koningin Beatrix (SKB) werkt sinds een jaar met veel succes met een praktische aanpak. Marcha Fermina, manager Kwaliteit en Veiligheid vertelt. “Bij patiënten gaat het om hun leven, als zorgprofessionals zijn we vooral gericht op het zorgproces.”

“De basis van onze aanpak is een cyclus van 5 bijeenkomsten waarin een multidisciplinair team samenkomt rondom een aandoening. Het team bestaat uit álle zorgverleners die met de patiënt te maken hebben, dat zijn er nogal wat. Bij een longpatiënt bijvoorbeeld, zijn dat een verpleegkundig specialist, longarts, diëtist en  fysiotherapeut, maar ook de radioloog, apotheker en medisch secretaresse. De medisch secretaresse? Jazeker, want ook de medisch secretaresse spreekt de patiënt vaak en is een spil in de zorg. Door al deze professionals samen te brengen, ga je werkelijk vanuit verschillende invalshoeken naar de situatie van de patiënt kijken.”

Patiënt maakt deel uit van verbeterteam

“Voor ons is het belangrijk dat de patiënt altijd onderdeel is van het verbeterteam. Bij de 3e bijeenkomst nodigen we twee patiënten uit en zij zijn het middelpunt in deze bijeenkomst. We zien hen niet als ‘patiënt’, maar echt als deelnemer van het verbeterteam. De medewerkers vragen hen wat zij belangrijk vinden en hoe zij de zorg hebben ervaren. En op dat moment worden de verbeterpunten al snel duidelijk.”

Verbeteringen

“Voor ons is het op deze manier betrekken van patiënten bij het verbeterproces enorm waardevol. Het geeft zo goed inzicht in wat voor patiënten werkelijk belangrijk is. In de gesprekken wordt vaak al snel duidelijk dat het patiënten gaat om hun leven, terwijl wij als zorgprofessionals vooral gericht zijn op het zorgproces. Voorbeelden? Het bleek dat de uitslagen van onderzoeken voor longpatiënten elkaar snel opvolgen, voor patiënten was dat soms té snel; zij hadden meer tijd nodig om alle informatie emotioneel te verwerken.
Bij darmkankerpatiënten zijn zorgprofessionals er -logisch- op gebrand om naadlekkages en complicaties naderhand te voorkomen. Terwijl patiënten zich vooral zorgen maken over het wel of niet verder moeten leven met een stoma.

De niet-medische aspecten van de zorg zijn voor patiënten vaak minstens zo belangrijk als de medische zorg zelf. Sommige patiënten met longkanker krijgen bijvoorbeeld te horen dat ze niet meer beter zullen worden. Hun vragen zijn dan vooral: ‘ik moet iets regelen met mijn werk, met mijn hypotheek. Ik kan niet meer fulltime werken. Hoe doe ik dat?’
Voor dit soort vragen zoeken we naar ‘out of the box’ oplossingen. In ons ziekenhuis hebben we bijvoorbeeld een inloophuis voor mensen met kanker; met hen kunnen we meer samenwerken. We zoeken ook de verbinding met zorgverleners buiten het ziekenhuis, zoals de huisarts. Het liefst betrekken wij hen bij onze verbeterteams.”

Tijd!

“Bij de eerste bijeenkomst hebben de professionals soms moeite om de meerwaarde van het multidisciplinaire team te zien. “Waarom zoveel mensen, dat kost veel te veel tijd.” Maar als het team een paar keer bij elkaar is gekomen, worden de voordelen snel duidelijk. Zo zitten een nucleair geneeskundige en een radioloog opeens naast elkaar en bedenken zij binnen 5 minuten een oplossing om de doorlooptijd van een PET-scan met dagen te verkorten.”

Spelregels

“Hoe voer je zo’n gesprek met patiënten op de juiste manier? Hiervoor hebben we regels opgesteld. Geen witte jassen. Iedereen spreekt elkaar aan met de voornaam. Patiënten worden op hun gemak gesteld en gastvrij ontvangen met iets lekkers bij de koffie en een bos bloemen als dank. Zij zijn echt onderdeel van het team en zo voeren we ook het gesprek. We vragen de professionals vooral te luisteren en nieuwsgierig te zijn naar het verhaal van de patiënt. Wat zij vertellen is per definitie ‘waar’.”

Hoe begin je een traject?

“Begin met professionals die zelf al ideeën hebben over verbeteringen in het zorgproces en openstaan voor samenwerking met anderen. Zo zijn wij ook begonnen. Eerst met patiënten met longkanker, toen met darmkanker en daarna bij mensen met hand- en pols klachten. De keuze voor het soort zorgtraject wordt gemaakt op basis van het enthousiasme ervoor bij de professionals.”

Organisatie en begeleiding van de bijeenkomsten

“De professionals werven de patiënten zelf. Ons team begeleidt de 5 bijeenkomsten. Als team bepalen we tijdens de bijeenkomsten welke processen we willen verbeteren. De concrete verbeteracties worden vastgelegd. Dit kan bijvoorbeeld het verbeteren van een brief aan patiënten zijn. Of het opnemen van PROMs in HiX. Na elke bijeenkomst krijgt iedereen huiswerk en in de volgende bijeenkomst worden de gemaakte afspraken teruggekoppeld. Het uiteindelijke resultaat is een verbeterd zorgpad.
Na de cyclus van vijf bijeenkomsten gaat het verbeterteam zelf verder. Ze blijven een keer per twee maanden gezamenlijk de verbeteringen monitoren. ”

Kan het zonder patiënten?

“Het betrekken van de patiënt bij het gesprek is van onschatbare waarde. Zonder de patiënt loop je belangrijke informatie mis. Ook het betrekken van álle professionals is cruciaal. Op deze manier ontdek je bijvoorbeeld hoe vaak dezelfde anamnese wordt afgenomen: door de diëtist, en vervolgens de verpleegkundig specialist en daarna de fysiotherapeut. Het is echt belangrijk om elkaar te spreken als multidisciplinair team.
Kortom, het betrekken van patiënten bij het gesprek is essentieel om de juiste informatie te krijgen om de zorg echt te kunnen verbeteren.”